زندگی نامه آیت الله صافی گلپایگانی

بسم الله الرّحمن الرّحيم

حضرت آيت‌الله العظمي آقاي حاج شيخ لطف‎الله صافي‌مدظله‌العالي، فقيه، اسلام‌شناس و انديشمند بزرگ معاصر، در سال ۱۳۳۷ قمري در شهر گلپايگان، قدم به صحنة هستي نهاد.

والدین

پدر او عالم عارف، مرحوم آيت‎الله آخوند ملا محمدجواد صافي (متولد ۱۲۸۷ ق) بود كه علاوه بر تخصّص، تحقيق، تأليف و تدريس در گرايش‎هاي مختلف علوم اسلامي مانند فقه، اصول، كلام، اخلاق، حديث و…، در زمينه هنرهاي ارزشمندي چون شعر و خوشنويسي نيز سرآمد بود. زهد، تقوا، عشق به ولايت و فضيلت‌هاي علمي اخلاقي آن بزرگ‌مرد، از يك سو و مواضع قدرتمندانه او در سنگر امر به معروف و نهي از  منكر و جبهه‌گيري‎هاي صريحش در برابر افكار انحرافي، غيرمتديّنان، ظالمان و جابران آن روزگار از سويي ديگر، هر قدر كه مردم گلپايگان را شيفته و مطيع محض او مي‎نمود، هيئت‌حاكمه، خوانين و زورگويان را در برابرش شكننده‎تر مي‎كرد؛ چنان‌كه آنها هميشه او را سدّ راه اعمال خلاف شرع و بدعت‎گذاري‎هاي خود ديده و تا زنده بود از غيرت ديني و خشم الهي او مي‎ترسيدند.

آفتاب عمر آن عالم جليل‌‌القدر در افق عصر بيست و پنجم رجب سال ۱۳۷۸ هـجری قمری، مصادف با شب شهادت حضرت امام موسي كاظم‌(علیه‌السلام) غروب كرد.

مادر او بانوي فاضله، شاعره و عاشق اهل بيت(علیهم‌السلام) فاطمه خانم، دختر حضرت آيت‌الله آخوند ملا محمّدعلي بود.

از ويژگي‎هاي بزرگ معنوي، اخلاقي، كه در وجود آن مرحومه، متبلور بود، مي‎توان به تعبّد، اخلاص، تقوا، معرفت به حضرت حق، شجاعت، صراحت لهجه، شوهرداري كم‎نظير، اهتمام در تربيت كودكان، راز و نياز خاشعانه، ذكر، دعا و نماز شب اشاره كرد.

تحصيلات

آيت‌الله العظمي صافي، در نوجواني قدم به وادي علم و معنويت ـ حوزه ـ نهاد و ميهمان صفاي حلقه‎هاي صميمي درس و بحث و مَحرَم شور وصف‎ناپذير مناجات نيمه‌شب پاك‌باختگان حوزه شد. ابتدا در گلپايگان، كتب پايه ادبيات عرب را نزد عالم جليل‌القدر، مرحوم آخوند ملا ابوالقاسم مشهور به «قطب» آغاز كرد و ادامه مباحث ادبيات، كلام، تفسير، حديث، فقه و اصول را تا پايان سطح در همان‎جا پي گرفت و در اين مدّت حجم وسيع كتب مهم رشته‎هاي مذكور را نزد پدر بزرگوارش، حضرت آيت‌الله آخوند ملا محمّدجواد صافي آموخت. در سال ۱۳۶۰ هجری قمری، گلپايگان را با دنيايي از خاطره‎هاي شيرين دوران كودكي و نوجواني و لذّت حضور در كنار پدر و مادري مهربان و دلسوز، كه اكنون از حسرت فراق او پريشان بودند، ترك كرد و رنج مشكلات هجرت به قم را پذيرا شد، تا با حضور در مجلس درس و بحث اساتيد بزرگ حوزه علميه قم به تكميل تحصيلات و تحقيقات خود بپردازد.

ايشان چند سال بعد به نجف اشرف مشرّف شد و در آن‎جا نيز از محضر مراجع عاليقدر آن حوزه، براي يك سال بهره‎مند گشت.

هوش و استعداد فوق‎العادّه و تلاش و جديّت در امر تحصيل او را مورد علاقه خاص اساتيد بزرگ قم و نجف قرار داد. حضرت آيت‌الله العظمي صافي پس از آن مجدداً به قم بازگشتند و بيش از پانزده سال حلقه‎نشين مجلس درس و بحث و اخلاق و عرفان مرجع پرافتخار شيعه، حضرت آيت‌الله العظمي بروجردي(قدس‌سره) و نيز يكي از مشاورين ويژه و برجسته و از اصحاب خاص استفتاء آن بزرگوار گشت و آن مرحوم، نظر به توانايي والاي علمي آيت‌الله العظمي صافي، پاسخگويي به سؤالات مهم و حسّاسي از فقه و كلام شيعي و نيز نگارش كتاب ارزشمندي درباره مهدويّت را كه «منتخب‎الاثر» نام گرفت، به ايشان واگذار كردند.

از اساتيد مهم آن بزرگوار در قم، مراجع تقليد، آيات عظام: سيد محمّدتقي خوانساري، حجّت، صدر، بروجردي و در نجف، آيات عظام: شيخ محمّدكاظم شيرازي، سيد جمال‎الدين گلپايگاني و شيخ محمّدعلي كاظمي را مي‎توان نام برد.

ويژگي‌هاي آيت‌الله العظمي صافي

زهد، تقوي، اخلاص، قناعت، توكل، سعه صدر، صراحت لهجه و امر به معروف و نهي از منكر، از ويژگي‎هاي مهم روحي ـ اخلاقي اين فقيه وارسته است.

وجودش، درياي بي‎كرانه عشق به انوار مقدّس ائمّه معصومين(علیهم‌السلام) است و هر پگاه بعد از نماز، در دعاي عهد، مي‎توان ترنّم تمنّاي دل شيدايي‌اش را در نغمه «اَلْعَجَلْ اَلْعَجَلْ يَا مَوْلَايَ يَا صَاحِبَ الزَّمَانِ» شنيد و او را عصرهاي جمعه، ميان خيل عاشقان مهدي‌(علیه‌السلام) ميهمان لحظه‎هاي پرمعنويت مسجد جمكران، ديد.

تدريس، تحقيق و تسلّط در زمينه علوم متنوّع اسلامي همچون فقه، اصول، كلام، حديث، رجال و…، تأليف حدود هشتاد اثر ارزشمند و محقّقانه به زبان‎هاي فارسي و عربي كه بعضي از آنها به چند زبان ديگر نيز ترجمه شده، از ويژگي‎هاي علمي ايشان است.

برخورداري از چنين موقعيت‎هاي والاي علمي، ايشان را در حوزه علميه قم، در رديف ممتازين قرار داد و بزرگاني چون آيات عظام: سيد جمال‎الدين گلپايگاني، بروجردي، امام‌خميني و سيد محمدرضا گلپايگاني و بعضي ديگر، مقام بلند علمي ـ معنوي او را ارج نهادند؛ و آيت‎الله العظمي سيد جمال‎الدين گلپايگاني(رحمه‌الله) در حدود ۴۵ سال پيش، اجتهاد متين و اوج مقام فقهي آيت‌الله العظمي صافي را طيّ مكتوبي مهم، اعلام كرد.

ايشان، سال‌ها از طرف مرحوم آيت‌الله العظمي بروجردي(قدس‌سره) و پس از ارتحال آن بزرگوار، از معدود كساني بود كه مسئوليت امتحان فضلاي حوزه در سطح عالي و درس خارج را داشته و شماري از مجتهدان كنوني و مدرسين حوزه علميه قم، نزد معظم‎له امتحان داده‎اند.

اين فقيه گرانقدر، علاوه بر موارد مذكور، مطالعات گسترده‎اي در زمينه ادبيات و تاريخ اسلام و ايران داشته و ضمن آشنايي با قالب‎هاي گوناگون شعري، در سرودن شعر نيز مهارت كامل دارند.

اين مرجع فرزانه، حتّي اكنون نيز با تمامي مشغله‎هاي موجود، اخبار و مسائل دنيا و بالخصوص جهان اسلام را هر روز با دقت تمام ازطريق رسانه‎هاي گروهي دنبال كرده و بنا به اطلاعات وسيع تاريخي ـ سياسي، از قدرت تحليل بالايي در زمينه رويدادهاي منطقه‎اي، جهاني و دنياي اسلام برخوردار است و مصداق واقعي «عالِم به زمان» مي‎باشد.

قبل از پيروزي انقلاب اسلامي، حضور در صحنه‎هاي مختلف مبارزه با رژيم ستم‎شاهي باعث حسّاسيت ساواك، نسبت به اين فقيه آگاه گشت و بالأخره به توقيف يكي از كتب ايشان كه حاوي مطالبي در نقد فساد رژيم شاه بود، منجر شد. در همين حال نشر بعضي كتب مهم حضرت آيت‌الله العظمي صافي كه در دفاع از تشيّع نگاشته بود نيز، در بعضي از كشورهاي عربي ممنوع شد و بدين صورت دولتمردان اين كشورها همسو با برخي مزدوران قلم به ‌دست استعمار، نتوانستند خشم خود را از نوشته‎هاي آگاهي‌بخش و بيداركننده‎اش، پنهان نمايند.

با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، ايشان در سال ۱۳۵۸هجری شمسی، به‌عنوان عضو مجلس خبرگان اوّل، انتخاب و در سال ۱۳۵۹ هجری شمسی، از سوي حضرت امام‌خميني(قدس‌سره) به عضويت شوراي نگهبان منصوب شد و هشت سال به‌عنوان دبير شوراي نگهبان، منشأ خدمات ارزنده‎اي به نظام مقدس و مردم عزيز گشت، و در پاسداري از حريم اسلام و قرآن، لحظه‎اي ترديد به خود راه نداد.

حضرت آيت‌الله العظمي صافي، كه حدّاقل از دو دهه قبل، با وجود داشتن تمامي شرايط مرجعيّت، كريمانه از آن گذشته بود، با ارتحال حضرت آيت‌الله العظمي گلپايگاني(قدس‌سره) در آذرماه ۱۳۷۲هجری شمسی، بنا به تقاضاهاي مكرّر و اصرار پي‌درپي علما و مردم، بالأخره تصدّي مرجعيّت را پذيرفت و اكنون به‌عنوان يكي از مراجع عمده، و اركان اصلي حوزه علميّه قم، به‌شمار مي‎رود.